วิทยาลัยวิชาการศึกษา (วศ.) จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติวิทยาลัยวิชาการศึกษา พ.ศ. 2497 เพื่อเป็นสถานการศึกษาและวิจัยในสาขาวิชาการศึกษาและวิชาอื่นที่เกี่ยวข้อง โดยมุ่งหมายส่งเสริมวิชาชีพและวิทยฐานะของครูอาจารย์และเจ้าหน้าที่ผู้บริหารการศึกษา ต่อมาได้จัดตั้งวิทยาลัยวิชาการศึกษาปทุมวันและวิทยาลัยวิชาการศึกษาบางแสน ขึ้นในปี พ.ศ. 2498 ในปี พ.ศ. 2510, 2511, 2512 และ 2513 ได้จัดตั้ง วิทยาลัยวิชาการศึกษา พิษณุโลก (ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยนเรศวร) วิทยาลัยวิชาการศึกษา มหาสารคาม (ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยมหาสารคาม) วิทยาลัยวิชาการศึกษา สงขลา (ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยทักษิณ) วิทยาลัยวิชาการศึกษาพระนคร และวิทยาลัยวิชาการศึกษาพลศึกษา ขึ้นตามลำดับ

วิทยาลัยวิชาการศึกษาพระนครตั้งอยู่บริเวณเดียวกับวิทยาลัยครูพระนคร (มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครในปัจจุบัน) ถนนแจ้งวัฒนะ เขตบางเขน กรุงเทพมหานคร (บนที่ดินของบบวัดพระศรีมหาธาตุวรวิหารลล) ประกอบด้วยส่วนราชการดังนี้

สำนักงานรองอธิการ - นายกิตติ นพคุณ ทำหน้าที่หัวหน้าสำนักงานคณะวิชาการศึกษา - ดร.รัตนา ตันบุญเต็ก ทำหน้าที่รองหัวหน้าคณะวิชาคณะวิชามนุษยธรรมศึกษาและสังคมศาสตร์ - ดร.อุดม วิโรจม์สิกขดิตถ์ ทำหน้าที่รองหัวหน้าคณะวิชาคณะวิชาวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ - ดร.ทวี หอมชง ทำหน้าที่รองหัวหน้าคณะ วิชาคณะวิชาวิจัยการศึกษา - นางประเยาว์ ศักดิ์ศรี ทำหน้าที่รองหัวหน้าคณะวิชา

รับนิสิตรุ่นแรกจำนวน 180 คนโดยสอบคัดเลือกจากผู้สำเร็จประกาศนียบัติการศึกษาชั้นสูง (ป.กศ.สูง) แยกเป็น 6 วิชาเอก ได้แก่ วิชาเอกภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ประวัติศาสตร์ คณิตศาสตร์ เคมี และชีววิทยา วิชาเอกละ 30 คน เข้าเรียนหลักสูตรการศึกษาบัณฑิต (กศ.บ.)

2 ปี และรับนิสิตรุ่นต่อไปอีก 4 รุ่น จนถึงปี พ.ศ. 2517 วิทยาลัยวิชาการศึกษาพระนครได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางเขน นิสิตที่รับเข้ามาในปีนี้จึงเป็นนิสิต มศว บางเขน นิสิตวศ.พระนครจึงมีเพียง 5 รุ่นเท่านั้น

ผู้บริหาร วศ.พระนคร ตำแหน่งผู้บริหาร วศ. พระนครได้แก่ รองอธิการ ซึ่งมีเพียง 2 ท่านเท่านั้น ท่านแรกคือ อาจารย์เฉลิม อยู่เวียงชัย และท่านสุดท้าย คือ ศาสตราจารย์ ดร.ฟุ้งเฟื่อง เครือตราชู

พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ พ.ศ. 2517 กำหนดให้วิทยาลัยวิชาการศึกษาที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติวิทยาลัยวิชาการศึกษา พ.ศ. 2497 เป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วิทยาลัยวิชาการศึกษาพระนครจึงยกฐานะขึ้นเป็นมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ บางเขน (มศว บางเขน) ตั้งแต่วันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ. 2517 เป็นต้นมา

มศว บางเขน เปิดสอนหลักสูตรการศึกษาบัณฑิต (กศ.บ) 2 ปีและ 4 ปี ในวิชาเอกภาษาไทย ภาษาอังกฤษ สังคมศึกษา ธุรกิจศึกษา ประวัติศาสตร์ เคมี คณิตศาสตร์ ฟิสิกส์ ชีววิทยา วิทยาศาสตร์ทั่วไป และเทคโนโลยีทางการศึกษา หลักสูตรวิทยาศาสตร์บัณฑิต (วท.บ.) 4 ปี วิชาเอกสถิติและวิชาเอกชีววิทยา หลักสูตรศิลปศาสตร์บัณฑิต (ศศ.บ.) วิชาเอกภาษาและวรรณคดีอังกฤษ ปี พ.ศ. 2530 เปิดสอนระดับปริญญาโทหลักสูตรการศึกษามหาบัณฑิต (กศ.ม.) วิชาเอกอุตสาหกรรมศึกษาขึ้นเป็นครั้งแรก และยังคงเปิดติดต่อกันมาจนถึงปัจจุบันที่ประสานมิตร

ผู้บริหาร มศว บางเขน รองอธิการบดีเป็นผู้บริหารสูงสุดของ มศว บางเขน ในช่วงเวลา 19 ปี (พ.ศ. 2517-2536) มีผู้ดำรงตำแหน่งรองอธิการบดี มศว บางเขน 6 ท่าน ดังนี้

1. ศาสตราจารย์ ดร.ฟุ้งเฟื่อง เครือตราชู

2. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปรีชา ธรรมา

3. รองศาสตราจารย์ ดร.วิชัย ดิสสระ

4. รองศาสตราจารย์อารีย์ สหชาติโกสีย์

5. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ธานี ทับทิมโต

6. รองศาสตราจารย์ ดร.โชติ เพชรชื่น ( รักษาราชการ )